Blog

Wiele osób odwiedza Czerwony Klasztor w Pieninach przede wszystkim dla unikalnej architektury oraz stoickiego spokoju, jaki panuje w obrębie klasztornych murów. Z miejscem tym wiąże się wiele ciekawych legend pienińskich. Warto je poznać, gdy po raz kolejny postanowimy wybrać się na szlak do Czerwonego Klasztoru, pieszo bądź też rowerem.

Czerwony Klasztor - legenda o bracie Cyprianie z Polkowic

Najbardziej znanym mnichem z Czerwonego Klasztoru w Pieninach był, pochodzący z Polkowic pod Wrocławiem, brat Cyprian (Franz Ignatz Jäschke). Według Legend mnich ten pełnił w klasztorze liczne obowiązki, w tym między innymi był lekarzem, cyrulikiem, botanikiem, alchemikiem i aptekarzem [1] [2]. To także twórca tzw. Zielnika Cypryjskiego, czyli najstarszego zachowanego katalogu prawie 300 gatunków roślin rosnących w Pieninach i Tatrach [2]. Zielnik ten można obecnie podziwiać nie w muzeum Czerwonego Klasztoru, lecz w Słowackim Muzeum Narodowym w Bratysławie.

Brat Cyprian z Czerwonego Klasztoru na Słowacji jest znany również pod przydomkiem Latający Mnich. Według legend skonstruował on samodzielnie lotnię, na której udało mu się zlecieć ze szczytu Trzech Koron na dziedziniec Czerwonego Klasztoru [2]. Inne podania mówią także o podróży na lotni po Tatrach, a konkretnie przelocie nad Morskim Okiem [3, 4, 5]. Wyczyn wzbudził gniew u anioła, który poraził mnicha piorunem i zamienił go w skałę. Tatrzańska turnia, w miejscu, gdzie spadł brat Cyprian, jest po dziś dzień nazywana Mnichem [4, 5].

Dziejom brata Cypriana zostały poświęcone opowiadania Zapomniany lotnik z 1937 roku oraz Skrzydlaty Mnich z 1947 roku, autorstwa Jana Wiktora. Jego historię opowiada także słowacko-polski film Latający mnich i tajemnica Da Vinci (Legenda o lietajúcom Cypriánovi) z 2010 roku. 

Czerwony Klasztor - legenda o mnichu Romualdzie Hadbávným

Drugim wybitnym mnichem z Czerwonego Klasztoru na Słowacji, o którym opowiadają legendy, był ksiądz Romuald Hadbávný. Mnich zasłynął jako twórca pierwszego w historii słownika łacińsko-słowackiego oraz autor Biblii Kamedulskiej (Swaté Biblia Slowénské), czyli pierwszego przekładu Pisma Świętego na język słowacki [1, 6]. Nie jest jasne, czy Hadbávný jest autorem całego tłumaczenia, czy brał udział w przekładzie razem z innymi mnichami. Nie wiadomo też zbyt wiele na temat życia księdza. Wiadomo jedynie, że zmarł on w 1780 roku w Czerwonym Klasztorze. 

Inne legendy pienińskie związane z Czerwonym Klasztorem na Słowacji

Czerwony Klasztor w Pieninach kryje w sobie wiele tajemnic. Zakonnicy, którzy żyli w obrębie klasztornych murów, byli znani z surowych reguł, białych habitów i pustelniczego życia w izolacji [7, 8]. Bracia mieszkali w zamkniętej części klasztoru, w celach z ogrodami, żyli zgodnie z mottem: ”Żyć sam na sam z Bogiem i dla Boga” [7]. Czas mijał im na modlitwach, pracy na roli, pszczelarstwie, tworzeniu słowników oraz uprawie roślin leczniczych na potrzeby apteki klasztornej i przygotowywaniu leków [8]. 

Szlak do Czerwonego Klasztoru ze schroniska PTTK Trzy Korony wybierają zarówno miłośnicy gór, jak i osoby zainteresowane dziejami mnichów oraz sekretami klasztornego kompleksu. Na terenie obiektu, który obecnie jest własnością kościelną i państwową, znajduje się podobno wiele tajnych przejść, którymi poruszali się zakonnicy. Nie brakuje także lokalnych podań o zaginionych manuskryptach czy też skrzyniach ze skarbami ukrytych w obrębie murów wykonanych z charakterystycznej, czerwonej cegły. 

Muzeum Czerwonego Klasztoru zostało udostępnione dla turystów w 1993 roku, jego wystawy opisują historię klasztoru oraz życie zakonników pustelników, do których w przeszłości należał klasztor. Zwiedzanie Czerwonego Klasztoru obejmuje pomieszczenia zajmowane przez zakonników, możliwe jest także dokładne obejrzenie Sali Kapituły, w której odbywały się wybory przeora.  Dostępne dla zwiedzających są również: ekspozycja apteczna poświęcona bratu Cyprianowi, wystawa archeologiczna prezentująca wyniki badań prowadzonych w Czerwonym Klasztorze, wewnętrzny dziedziniec klasztoru, karczma z XVIII wieku, urządzona w zabytkowym stylu oraz sklep z ręcznie robionymi pamiątkami i klasztornymi ziołami [9].

Źródła: 

1. https://muzeumcervenyklastor.sk/o-klastore/dejiny-klastora [Dostęp: 06.02.2024 r.]
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Brat_Cyprian_z_Czerwonego_Klasztoru [Dostęp: 06.02.2024 r.]
3. http://retropress.pl/ilustrowany-kuryer-codzienny/jak-brat-cyprjan-z-czerwonego-klasztoru-lecial-w-powietrzu-do-morskiego-oka-200-lat-temu [Dostęp: 06.02.2024 r.]
4. Janicka-Krzywda, U. (1996) „Legendy Pienin”, Kraków. 
5. https://www.pieniny.com/legendy-o-mnichach-z-czerwonego-klasztoru.html [Dostęp: 06.02.2024 r.]  
6. https://cs.wikipedia.org/wiki/Romuald_Hadb%C3%A1vn%C3%BD [Dostęp: 06.02.2024 r.]  
7. https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cerven%C3%BD_kl%C3%A1%C5%A1tor_(kl%C3%A1%C5%A1ter) [Dostęp: 06.02.2024 r.]  
8. https://web.archive.org/web/20071030062412/http://www.muzeumsl.sk/klas.htm [Dostęp: 06.02.2024 r.]  
9. https://muzeumcervenyklastor.sk/o-klastore/sucasnost [Dostęp: 06.02.2024 r.]